Utrzymywanie się przy życiu, odnowa, wymiana i regeneracja
Jest to seria podobnych procesów powiązanych ze sobą zarówno swoją rolą w podtrzymywaniu życia osobnika, jak i sposobami działania. Są to procesy, dzięki którym życie poszczególnych jednostek może być utrzymane, pomimo ciągłego zużywania się lub uszkodzeń. Jak wiemy z poprzedniego rozdziału, w większości tkanek zachodzi stały cykl przemian, a pewne komórki są systematycznie zastępowane nowymi. Procesy te niejako antycypują uszkodzenia lub zniszczenie niektórych tkanek, toteż odnowa odbywa się szczególnie w narażonych na zranienie powierzchniach, takich jak np. skóra czy nabłonek jelitowy. Inne części ciała,, chociaż narażone są na uszkodzenia, mogą ulegać im jedynie ?przypadkowo”, tj. sporadycznie lub wcale. Układ genetyczny zapewnia im zdolność gojenia się, odnowy i wymiany, które to mechanizmy zaczynają działać dopiero po doznaniu przez daną część ciała urazu. Proces regeneracji jest podobny do procesu odnowy, lecz zachodzi na większą skalę i u wielu organizmów prowadzi do odtworzenia całych nowych części, takich jak np. kończyny.
Zdolności te gwarantują jakoby drugą linię obrony w przypadku gdy mechanizmy zabezpieczające przed uszkodzeniami zawiodą. Na przykład mechanizmy dziedziczności i rozwoju wyposażają ssaka w kości o odpowiedniej sile, tak by mogły one sprostać większości stresów, którym są poddawane w ciągu życia. Jeżeli występują większe stresy i kość łamie się, wtedy włącza się mechanizm regeneracji, który dokonuje naprawy.
Wszystkie te procesy wiążą się ze wzrostem, a więc i z nieustannym cyklem przemian w tkankach. Obejmują one także migrację komórek i ich różnicowanie, dzięki czemu są związane z normalnym rozwojem z jaja. Wszystkie te działania odnowy, które zwykle dla wygody rozróżniamy pojęciowo przy pomocy podanych wyżej określeń, tworzą serię procesów od ściśle związanych z metabolizmem do takich, które przeważnie biorą udział w rozmnażaniu i rozwoju organizmów. Każdy z tych procesów stanowi specyficzny wkład do homeostazy ustroju. W tym sensie wszystkie są procesami ?normalnymi”. Różnice polegają głównie na tym, z jaką regularnością i kiedy występują owe uszkodzenia, które muszą być korygowane przez te procesy. Zadaniem procesów ?podtrzymywania” życia jest usuwanie uszkodzeń występujących w niektórych tkankach regularnie codziennie, np. w skórze ludzkiej lub w zębach siecznych gryzonia. ?Odnowa”, ?wymiana” i ?regeneracja” są procesami uruchamianymi jedynie sporadycznie, gdy organizm ucierpi wskutek jakiegoś niebezpieczeństwa, jakie może mu zagrozić. W tym sensie procesy te są bliższe mechanizmowi reprodukcji, która zapoczątkowuje zastąpienie całego osobnika zanim w końcu ulegnie on zniszczeniu.
Wcześniejsze z wyróżnionych tu kategorii procesów ? podtrzymywanie życia i naprawa ? dotyczą głównie pomniejszych, powtarzających się i nieznacznych chwilowych uszkodzeń; natomiast ostatnie dwie, a szczególnie regeneracja, dotyczą procesów o większej skali uszkodzeń i są bliższe reprodukcji. Istotnie, u pewnych organizmów trudno jest przeprowadzić rozróżnienie między regeneracją a reprodukcją przez pączkowanie (np. u żachwy) lub tworzenie się nowych członów (jak u tasiemca).
