Pamięć. Fenotypowa adaptacja w mózgu
Najbardziej szczegółową reprezentację środowiska życia wyższych zwierząt znajdujemy, oczywiście, w ich układzie nerwowym. Układy receptorów znajdujące się w narządach zmysłów są w stanie zbierać informacje o wiele szybciej niż np. mięśnie czy krew. Informacja, która dotarła do mózgu, jest następnie wykorzystywana do szybkiej regulacji- zachowania organizmu. Ten układ kontrolny w sposób najbardziej oczywisty przypomina układy kontrolne takich urządzeń mechanicznych, jak pociski zdalnie kierowane. Narządy receptorowe wysyłają informacje- dotyczące przebiegu wydarzeń w świecie otaczającym organizm; znaczenie tych wydarzeń dla organizmu jest oceniane przez porównanie ich z reprezentacją zawartą w obrębie układu nerwowego pozwalając zwierzęciu na podjęcie odpowiedniej akcji. Czynności nerwowe przebiegają na wielu różnych poziomach, których tu nie możemy w pełni rozpatrywać. Proste ?odruchowe” mechanizmy rdzenia kręgowego dostarczają wzorców określonych przez dziedziczność. Jeśli np. dotykamy jakiegoś gorącego przedmiotu, to informacja mająca formę impulsów przebiegających przez włókna nerwowe aktywizuje prosty układ, dzięki któremu cofamy rękę. Drogi nerwowe, które wchodzą tu w grę, reprezentują działanie uznane za stosowne w przypadku zajścia pewnych wydarzeń wstrząsowych, a układ ten w drodze doboru naturalnego wmontowany został w ciała wszystkich normalnych przedstawicieli gatunku.
Nerwowe mechanizmy mózgu dostarczają zakodowanych wzorców stanowiących instrukcje co do sposobu postępowania w bardzo skomplikowanych sytuacjach. Co więcej, ich cechą szczególną jest to, że są one zmienne osobniczo, jako że zostały ukształtowane nie przez dziedziczność, lecz w pamięci mózgu w toku życia jednostki. Niewiele wiemy o tym, w jaki sposób wspomnienia powstają w mózgu, ale przynajmniej zdajemy sobie sprawę, że znajdują się tam pewnego rodzaju ślady fizyczne obejmujące minioną historię jednostki. W toku życia każda nowa sytuacja jest porównywana z tym wzorem przeszłości, po czym przewidywane jest takie działanie, które daje największą szansę na zapewnienie homeostazy. Jednocześnie system pamięciowy sam ulega ciągłym modyfikacjom, tak że stanowi stale aktualny wzorzec środowiska i jest zdolny do dokonywania dokładnych prognoz na przyszłość.
